M2 stage op Curacao

INHOUD VAN DE COSCHAPPEN

Het doel van de co-schappen

Conform de vereisten voor het M² – jaar van het curriculum G-2010 hebben de stages in het jaar 5 zowel een beroeps oriënterend als een beroeps voorbereidend karakter. De co-assistent ontwikkelt zijn/haar bekwaamheden verder en oriënteert zich tegelijkertijd op het toekomstig beroeps profiel.

Het weekconcept kent op de woensdagmiddag een vaste onderwijs component, met sturing voor de bekwaamheden van de invulling: reflectie, onderwijs en zelfstudie.

Wat wij de co-assistent te bieden hebben

Wij zullen proberen de hierboven genoemde doelstellingen zoveel mogelijk te verwerken in ons programma. Uiteraard kent Curaçao —net als alle andere affiliaties een specifiek karakter.

Onderwijs interacteert bij ons sterk met de patiëntenzorg. De ratio van het aantal patiënten versus het aantal co-assistenten ligt op Curaçao veel hoger dan in menig andere affiliatie ziekenhuis. Dit is zeer gunstig voor het klinisch onderwijs. Bovendien ligt de drempel tussen co-assistent en medisch specialist aanzienlijk lager dan in Nederland. Als je inzet goed is, zult je dan ook buitengewoon veel kunnen opsteken van de coschap­pen op Curaçao.

Wat wij van je verwachten

Allereerst: interesse en respect voor de patiënten en voor je medewerkers in de zorg. Je moet ook respect tonen door je netjes te kleden. Dat klinkt misschien heel burgerlijk, maar de meeste patiënten waarderen dat. Het past, voor hun gevoel, bij de rol die de medicus (dus ook de co-assistent) als vertrouwensfiguur toekomt.

Verder verwachten wij van je een volle inzet en zorgvuldigheid. Je hoort op tijd te komen als je ergens wordt verwacht. Het zogenaamde 'Antilliaans kwartiertje' (de gewoonte om stelsel­matig te laat te komen) wordt (ook) de co-assistent niet in dank afgenomen: de specialist heeft zich namelijk meestal te houden aan zeer complexe tijdschema’s  en als daarbij bovendien de co-assistent ook nog eens te laat komt, kan dat de hele dagindeling van de specialist in de war schoppen.

Je zult met steeds weer andere medewerkers te maken krijgen. Je moet interesse tonen, vra­gen durven stellen en niet aarzelen om zelf het initiatief te nemen. Je moet ook duidelijk ma­ken wat voor werkzaamheden je aankunt zodat je steeds zelfstandiger leert werken.

Je samenwerking met verpleegkundigen en andere paramedici is belangrijk. Tijdens de co-assistentschappen zult je van hen veel kunnen leren. En later als arts is het overleg met hen cruciaal: hún observaties en ervaringen zijn essentieel voor een goed con­tact met je patiënten en voor je planning van diagnostiek en therapie.

Je moet zich op de eerste dag van iedere stage formeel met een handdruk voorstellen aan het verpleegkundig hoofd en de secretaresse van de afdeling waar je wordt ingedeeld. Tevens aan alle medewerkers die je op de afdeling ontmoet: de overige verpleegkundigen en hulpverpleegkundigen, fysiotherapeuten, analisten van het laboratorium et cetera. Co-assistenten tonen zich vaak timide als ze zich moeten voorstellen aan zorgmedewerkers die uit zichzelf minder animo aan de dag leggen om met de co-assistent in contact te tre­den. Die ongeïnteresseerdheid is echter niet meer dan schijn. Bij het ceremonieel van het voorstellen verwacht men namelijk dat het initiatief daartoe van de co-assistent uitgaat. Ten eerste omdat hij of zij nieuw is in de omgeving.

Maar ook omdat men vindt dat dat moet uitgaan van degene die (al of niet terecht) gerekend wordt tot een 'sociaal hogere groep'.

Vergeet nooit dat de Curaçaoënaar veel waarde hecht aan omgangsvormen.

Wat kennis betreft: zeker in het nieuwe curriculum wordt parate kennis niet bepaald gezien als het hoogste goed en dat is in veel opzichten terecht, want vroeger werd een onevenredig groot belang toegekend aan het uit het hoofd leren van rijtjes. Maar toch zal een wis­sel­wer­king met het geheugen onontbeerlijk zijn: je zult merken dat je pas een beetje uit de voeten kunt op een klinische afdeling of op een polikliniek indien je zich wapent met een bepaalde dosis parate kennis.

Daarom moet je aan het begin van iedere stage je kennis weer wat op­halen en tijdens de stage moet je zo vaak mogelijk doelgericht je vakboeken doorkruisen (namelijk patiëntgebonden, overigens geheel conform de filosofie van G-2010). Het geheugen blijft een spilfunctie vervullen. Zonder een minimum aan parate kennis kunt je niet snel en efficiënt gebruik maken van tekstboeken.

Je mag ondanks de drukte, en misschien ook ondanks de ambitie die je zult krijgen om mee te mogen tellen in het medische bedrijf, nooit uit het oog verliezen waar het uiteindelijk alle­maal om begonnen is: het gaat om ménsen. Een patiënt komt niet alleen voor een goede en vlotte behandeling van zijn klacht of ziekte, maar wil ook als persoon gezien worden, met een eigen mening, eigen prioriteiten, zijn of haar eigen familie/ vrienden en een eigen levensloop. Je moet zich aanleren om aan al deze aspecten voldoende aandacht te beste­den.

Let ook op je eigen saeck

Qua werkdrukte én emotioneel krijgt je de komende jaren heel wat te verwerken zodat je een flink incasseringsvermogen zult moeten opbouwen. Dat gaat niet vanzelf. Als je ergens mee vastloopt of als er dingen zijn die je raken of kwetsen (bijvoorbeeld moeilijke relaties met collega’s, met andere zorgmedewerkers of met patiënten, soms heeft de co-assistent ook onvrede met de manier waarop artsen bepaalde patiëntencasussen aanpakken), dan kunt daarover de onderwijs coördinator aanspreken. Ook kunt je altijd terecht bij het onderwijsbureau. Als je daarbij prijs stelt op het vertrouwelijk blijven van het gesprek, dan zeg je dat gewoon. Het is ook mogelijk een gesprek aan te vragen met mevrouw Oplasia, ARBO-arts.

Diensten

Bij het bepalen van het maximaal aantal werkuren van co-assistenten in Nederland heeft men het - bij de Nederlandse Wet vastgestelde - Arbeidstijdenbesluit (zoals dat ook voor arts-assistenten geldt) gebruikt als uitgangspunt. De Nederlandse wetgever heeft echter geen jurisdictie op Curaçao. Daarom is er een ander argument gebruikt om het maximaal aantal werkuren vast te stellen voor de co-assistenten op Curaçao, namelijk de studeer­baarheid. Immers, een redelijk aantal werkuren maakt een optimaal evenwicht mogelijk tus­sen enerzijds de aanwezigheid op de werkvloer (het Sint Elisabeth Hospitaal of de Capriles Kliniek) en anderzijds de zelfstudie (thuis). Het huidige werkrooster voor co-assistenten be­rust op een voorstel dat de co-assistenten zelf in februari 2001 hebben gedaan en dat de goedkeuring draagt van de directeur van het Onderwijsinstituut in Groningen. In dat voorstel wordt gestreefd naar een maximum van circa 48 uur per week. Het dienstrooster is voor iedere stage anders.

Algemeen cursorisch onderwijs

Wekelijks zal je via je e-mail het onderwijsrooster voor de aankomende week ontvangen. Het onderwijs wordt evenals in M1 op de woensdagmiddag ingepland. De lessen op het rooster zijn voor alle co-assistenten verplicht (tenzij anders vermeld staat). Mocht je verhinderd zijn, dan moet je dit, met reden van afwezigheid, melden aan Scarlet of Ella, bij voorkeur —vooraf— via e-mail. Anders binnen 12 uur erna. De verschillende vormen van onderwijs worden met elkaar afgewisseld.

• Klinische Conferenties

Elke woensdagmiddag om 12.00 uur is er een Klinische Conferentie (KC). Deze worden verzorgd door lokale of buitenlandse medici of paramedici. Soms is er na de KC een lunch gesponsord door een bedrijf.

• Sub-specialisaties

Op de woensdagmiddag lessen —van 13.30 tot 15.30 uur— geven twee van onze docenten (van de in het SEHOS aanwezige disciplines) les of de co-assistenten verzorgen deze lessen zelf.

• Receptuurles/Medisch Ethische Conferentie

Om de 2 á 3 weken op woensdagmiddag is er of een receptuurles (REC) of een Medische Ethische Conferentie (MEC). Deze lessen worden verzorgd door de co-assistenten zelf. De REC is een farmacotherapieles over een bepaalde groep medicijnen (in overleg met de coördinator hiervan, drs. Deryck Levens, apotheker van het SEHOS), tijdens een MEC wordt een bepaald medisch ethisch onderwerp besproken en bediscussieerd (in overleg met de coördinator dr. Ken Berend, internist). Bij de MEC’s kan een specialist van de afdeling/discipline waarvan je het onderwerp gekozen hebt je ook bijstaan. Je moet die specialist ook uit nodigen voor de MEC. Elke co-assistent dient gedurende zijn/haar co-schappen minstens 1 tot 2 van deze lessen voor te bereiden. Het rooster hiervoor wordt gemaakt door Luigia en wordt via de e-mail je toegestuurd. Neem op tijd contact op met de coördinator i.v.m. overleg van het onderwerp!

• Coachgroep:

Om de week vindt er een coachgroep plaats, onder leiding van prof. Duits of Dr. A. Roose. Tijdens de coachgroep worden er verschillende onderwerpen besproken. Het kan gaan over ethische dilemma’s, welke door de coach of door de studenten zelf ingebracht kunnen worden. Of het kan gaan over één van de zes thema uitwerkingen, welke door de studenten zelf gepresenteerd worden. Hierover vind je meer in het Portfolio, welke je bij je 1^e bezoek aan het Onderwijsbureau ontvangt.

Gedurende het jaar moet je, evenals andere jaren, een Portfolio maken, welke onder andere het volgende moet bevatten: de 6 thema uitwerkingen (gebaseerd op ‘de Bekwaamheden’), zelfreflectie- verslagen en de 6-STEP’s en klinische beoordelingen welke je tijdens je co-schappen verzamelt.

• Klinisch Werk Conferentie

Ongeveer één keer per twee weken vind er op woensdagmiddag een KWC (deze wordt afgewisseld met een MEC of een REC) plaats, welke ook verzorgd wordt door de co-assistenten zelf. Met de KWC’s heb je al kennis gemaakt tijdens de M1 fase. De bedoeling is om een casus te presenteren, welke je bent tegengekomen tijdens een van je co-schappen. Door middel van klinisch redeneren wordt er mede met behulp van de andere co-assistenten toegewerkt naar een einddiagnose, waar vervolgens een verdere verdieping van wordt gegeven. Nodig hier ook een van de docenten van de afdeling —waar het onderwerp over gaat— bij uit om je te beoordelen.

• Thema's

In de professionale ontwikkelingsklapper wordt gesproken over zeven bekwaamheden. Deze thema's worden, verspreid over het jaar, allen 3 maal besproken. Ieder wordt hiervoor aangewezen. Deze presentatie maak je met zijn tweëen. 

Een aantal vakgroepen geven zelf ook lessen. Deze zijn verplicht voor alle co’s die op dat moment hun co-schap lopen bij deze vakgroep. De meeste hiervan worden gepland in overleg met de co-assistenten van de betreffende afdeling. Een aantal zijn toegankelijk voor alle co-assistenten. Deze staan vermeld op het rooster. Regelmatig worden er ook —buiten de werktijden— congressen c.q. symposia georganiseerd, die voor de co-assistenten ook een verplicht onderdeel van het onderwijsprogramma zijn.

Beoordelingen en toetsingen

Beoordelingen en toetsingen van de co-assistenten gebeuren aan de hand van logboekgegevens die in scorion worden ingevoerd, waaronder de eva­luaties van het medisch professioneel gedrag en de patiëntexamens. Deze beoordelingen en toetsingen staan in de betreffende logboeken nauwkeurig beschreven en zijn geheel conform de modellen die in het UMCG worden gehanteerd.

Voor elke 4-weekse discipline zul je 2 maal —dus om de 2 weken— een KB moeten laten invullen. Je stuurt hiervoor een verzoek naar je begeleider. Het is het mooist wanneer het logboek samen wordt ingevoerd.

Let wel, de 1^e KB mag eventueel door een van de arts-assistenten worden afgenomen, maar de 2^e KB moet door een van de specialisten worden afgenomen.

Tijdens de stages zijn er ook schriftelijke multiple-choice toetsen waarvan de vragen centraal gemaakt worden in Gronin­gen, de z.g. Voortgangstoetsen.

Evaluaties

Aan het eind van elke stage moet je via Nestor een elektronische evaluatie van de stage invullen. De bevestigingsmail die je daarvan ontvangt moet je forwarden naar het NASKHO Onderwijsbureau.

Roostervrije weken

Tijdens je totale stageperiode worden 8 roostervrije weken ingepland. Deze weken zijn vrij tenzij je voor het studieprogramma iets moet overdoen of inhalen vanwege bijvoorbeeld ziekte of onvoldoen­de prestatie. Voor dat doel kan door de onderwijscoördinator beslag gelegd worden op die weken. Om die reden worden over het algemeen maar 7 weken ingepland of een week aan het einde van de stage ingeroosterd.

Vrije dagen

Je hebt vrij tijdens de weekends en op algemene feestdagen tenzij je verplicht dienst hebt volgens het rooster van het vak waar je stage loopt. Verder krijg je vrij voor de voortgangs­toetsen en op de jaarlijkse co-assistentendag. Indien je vrij wilt krijgen voor privézaken moet je dit tijdig aanvragen bij de onderwijscoördinator. Dit gebeurd via een van de dames van het NASKHO Onderwijsbureau.

RECHTEN EN PLICHTEN

Rechtspositie van de co-assistent

Als co-assistent op Curaçao wordt je geen werknemer, je blijft student. Je rechtspositie ligt vast in de Regeling Rechtspositie Co-assistenten 1996, zoals opgenomen in de studie­gids.

Werktijden

De werktijden kunnen per stage verschillen. De verplichte werktijden horen binnen de grens te blijven van circa 48 uur per week, gemiddeld over alle weken van de stage. Zie hierom­trent ook de paragraaf 'Diensten' in het voorgaande hoofdstuk 'De Inhoud van de Co-schap­pen'.

Aanwezigheidsplicht

In het kader van je opleiding hebt je een aanwezigheidsplicht, ook omdat er voor bepaal­de taken en afspraken op je gerekend wordt. Bij herhaling te laat komen wordt niet geaccep­teerd. Afwezigheid van meer dan 10% van de tijd in een stage (2 dagen), is in principe reden voor verlenging van het co-schap of voor extra opdrachten, dit ter beoordeling door de onderwijscoördinator.

Ziekmelding

Bij ziekte moet je je telefonisch vóór 9.00 uur afmelden. Je kunt dit doen door je in ver­binding te stellen met het Hoofd of de supervisor van de afdeling waar je werkt. Wanneer je ziek wordt tijdens een stage waarvan de arts je op een bepaalde locatie ver­wacht, dan moet je absoluut met de betrokken arts persoonlijk contact opnemen en in geen geval volstaan met het achterlaten van een boodschap bij de secretaresse, het inspreken van een voice mail message of wat dies meer zij. Het niet nakomen van gemaakte afspra­ken demotiveert de docent in ernstige mate en je verspeelt daarmee je credit. (ook melden bij het NASKHO Onderwijsbureau.). Wanneer je twee dagen ziek bent, moet je naar je huisarts om een briefje te halen.

Voorbehouden handelingen

De wet BIG heeft betrekking op alle beroepsuitoefenaren die handelingen verrichten op het niveau van de individuele gezondheidszorg. Er zijn 8 beroepen bij de wet geregeld (zoge­naamde artikel beroepen). Dit zijn de arts, tandarts, apotheker, klinisch psycholoog, psycho­therapeut, verloskundige en verpleegkundige. Andere beroepen (bijvoorbeeld logopaedist, ergotherapeut en diëtist) worden geregeld bij algemene maatregel van bestuur (AMvB).

De wet regelt in hoofdzaak de volgende onderwerpen:

-        registratie titelbescherming

-        regeling van beroepen en voorbehouden handelingen

-        kwaliteit van de beroepsuitoefening

-        tuchtrecht

Deze wet is op 1 november 1993 in werking getreden

De co-assistent en voorbehouden handelingen

Voorbehouden handelingen zijn handelingen die niet zomaar door iedereen (met name niet zomaar door co-assistenten) kunnen en mogen worden uitgevoerd aangezien er risico’s aan verbonden zijn.

Welke handelingen zijn voorbehouden?

heelkundige handelingen

-        verloskundige handelingen

-        endoscopieën

-        catheterisaties

-        injecties

-        puncties

-        narcose

-        het gebruik van radioactieve stoffen en ioniserende straling

-        cardioversie

-        defibrillatie

-        electroconvulsieve therapie

-        steenvergruizende behandeling

-        kunstmatige fertilisatie

Alleen artsen, tandartsen en verloskundigen zijn zelfstandig bevoegd. Zij mogen op eigen houtje bepaalde voorbehouden handelingen uitvoeren. Co-assistenten zijn dus niet zelfstan­dig bevoegd. Zij mogen alleen in opdracht van zelfstandig bevoegde personen een voorbe­houden handeling uitvoeren onderbepaalde voorwaarden, te weten:

-        De niet-zelfstandig bevoegde handelt in opdracht van een zelfstandig bevoegde

-        De opdracht is schriftelijk vastgelegd

-        De niet-zelfstandig bevoegde handelt volgens de aanwijzingen van de zelfstandig bevoegde

-        De niet-zelfstandig bevoegde mag de handeling alleen uitvoeren als hij/ zij beschikt over de vaardigheden en de kennis om de opdracht naar        behoren uit te voeren. Hij/ zij moet dit bij zichzelf nagaan. Maar de opdrachtgever moet dit eveneens terdege nagaan.

Naast de voorbehouden handelingen bestaan er ook medische handelingen, die niet zonder risico zijn, de zogenaamde risicovolle handelingen. Aan de risicovolle handelingen worden eigenlijk in de praktijk dezelfde zorgvuldigheidseisen gesteld als aan voorbehouden hande­lingen.

Denk eraan dat je de reden van een gegeven opdracht moet kunnen begrijpen. Als je de reden niet begrijpt, hebt je waarschijnlijk de hele opdracht verkeerd begrepen.

Aansprakelijkheid van co-assistenten

Iemand die werkt maakt fouten. Sommige fouten hebben weinig consequenties en worden nauwelijks opgemerkt. Andere fouten kunnen zeer ernstige gevolgen hebben voor patiënten en andere personen. Tijdens je co-assistentschappen bent je verzekerd voor de financiële gevolgen van fouten die zich in je stageperiode door je schuld hebben voorgedaan tijdens je werkzaamheden en in het Sint Elisabeth Hospitaal respectievelijk de Capriles Kliniek.

Maar daarnaast blijf je wel verantwoordelijk voor je eigen daden en handelingen. Je kunt voor de tuchtrechter of voor de civielrechter gedaagd worden omdat je bijvoorbeeld han­de­lingen hebt verricht waartoe je niet bekwaam was of omdat je (zeer) onzorgvuldig hebt ge­handeld. Nogmaals, voor de financiële gevolgen bent je verzekerd, maar niet voor rechts­bij­stand (door een advocaat dus) ingeval je voor de tuchtrechter of de civielrechter moet verschijnen. De tuchtrechter legt - in tegenstelling tot de civielrechter - geen geldboete op (die aan de 'klager' moet worden uitbetaald). Ofschoon de tuchtrechter geen financiële sanc­ties oplegt, snijdt het niettemin diep in de psyche van de aangeklaagde collega indien de tuchtrechter een klacht gegrond verklaart. De gegrondverklaring van de klacht heeft vaak een negatieve invloed op de verdere carrière van de collega. Sancties die de tuchtrechter op kan leggen zijn (in volgorde van ernst): de waarschuwing, de berisping, de schorsing voor een bepaalde tijd of (als zwaarste maatregel) de ontheffing uit het ambt (een definitief beroepsverbod). Ook wanneer men voor de tuchtrechter moet verschijnen, zal men zich daarom graag terzijde laten staan door een advocaat. Het afsluiten van een rechts­bijstand­verzekering valt derhalve te overwegen. Overigens is de kans, dat een co-assistent voor een tuchtrechter wordt gedaagd, gering omdat het handelen van de co-assistent valt onder het begrip dat in het verzekeringswezen de 'verlengde-arm-verantwoordelijkheid' wordt genoemd: de co-assistent handelt immers in opdracht van een bevoegd medicus. Je kunt zich echter wel voorstellen dat de grens bij deze 'verlengde-arm-constructies' niet altijd even scherp is. De co-assistent kan bijvoorbeeld op eigen houtje gehandeld hebben of de opdrachtgevende medicus kan achteraf beweren dat de co-assistent de opdracht verkeerd geïnterpreteerd heeft.

Het is goed erop te wijzen dat het maken van fouten op zich niet laakbaar is in tuchtrech­te­lijke zin. Het criterium voor het tuchtcollege om een maatregel op te leggen, is 'grove onkun­de of nalatigheid waardoor het vertrouwen in de artsenstand wordt ondermijnd.' Meestal ligt de klacht in de communicatieve sfeer (bijvoorbeeld een weigering van de medicus om naar een patiënt te aan kijken, of het nalaten om met ter zake kundigen te overleggen, of het geven van onduidelijke opdrachten). Beslissingen die in alle zorgvuldigheid genomen wor­den maar achteraf verkeerd blijken, worden niet als laakbaar beschouwd.

Omgaan met fouten

Fouten en vergissingen zijn nu en dan onvermijdelijk. Het allerbelangrijkste is openheid hier­over tegenover de patiënt en tegenover andere medewerkers, hoe moeilijk dat soms ook is. Het is verstandig om met je superviserende docent te overleggen in welke termen de fout aan de patiënt gemeld moet worden; daartoe hebt je nog onvoldoende ervaring. Het doel (van het melden van de fout) is immers om het vertrouwen van de patiënt niet te verliezen en ook om als organisatie zoveel mogelijk lering te trekken uit een gemaakte fout. Men moet daarna bijvoorbeeld bekijken of een verandering van werkwijze of procedure de kans op her­haling kan beperken. Daarom wordt van u, net zoals van de andere zorgmedewerkers, verwacht dat je fouten/ vergissingen, die tijdens je werk zijn voorgevallen, meldt. Het gaat dan om zaken die voor een patiënt gevolgen hebben of zouden kunnen hebben. In overleg met je supervisor kan dan bekeken worden of een formele melding nodig is bij de FONA-commissie (Faults Or Near Accidents). Een melding aan de FONA-commissie heeft geen juridisch doel en de mel­ding blijft dan vertrouwelijk binnen de medische staf.

Risico’s in het werk/Prikaccidenten

Werken in een ziekenhuis of een huisartsenpraktijk impliceert risico’s, onder andere van be­smetting. Het ziekenhuis zorgt voor adequate richtlijnen en materialen ter bescherming. Op elke afdeling is een protocol aanwezig hoe gehandeld dient te worden bij prikaccidenten. Je begint bij het opschrijven van de gegevens van de patiënt. Daarna bel je professor Duits of het onderwijsbureau.

Bij prik- of snij-accidenten moet je:

-        de eventuele wond goed door laten bloeden

-        de wond of huidaandoening grondig afspoelen met warm water of fysiologische zoutoplossing

-        de wond of huidaandoening drogen en behandelen met een huiddesinfectans.

-        je melden bij de Spoedeisende Hulp

CO-ASSISTENTSCHAPPEN IN HET SINT ELISABETH HOSPITAAL TE CURAÇAO.

Op Curaçao, in het Sint Elisabeth Hospitaal zijn de volgende 8 disciplines verplicht, namelijk:

Naast deze 8 verplichte vakken, moet je —uit de overige diciplines— nog 2 extra kiezen, voor een totaal van 10 vakken. Uiteraard mag je ook een van de 8 verplichte vakken nog een keer lopen. Je kunt uit de volgende disciplines een keuze maken, namelijk:

-      Cardiologie

-      Nefrologie

-      M.D.L.

-      Pulmonologie

-      K.N.O.

-      Radiologie

-      Pathologie

-      Anesthesiologie

-      Orthopedie

-      Revalidatie

-      Oncologie

-      Spoed Eisende Hulp